Karton
Modele kartonowe są wykonywane z kartonu. Ta prawda nie dla wszystkich może być jasna, ponieważ nie każdy karton nadaje się (właściwie każdy, ale nie każdy model będzie fajnie wyglądał) do budowy modelu. W związku z tym, niektórzy bez kompromisów idą na całość i model wykonują z papieru fotograficznego. Myślę że warto iść na kompromis, ponieważ papier fotograficzny jest drogi, błyszczący albo głęboko matowy, a to nie nadaje się do większości modeli. Postaram się opisać istotne właściwości, które mogą pomóc w wyborze kartonu do budowy modeli, które mają wpływ na wygląd i łatwość sklejania.
Papier – karton. Różnica między nimi polega na tym że ten pierwszy jest najczęściej cienki i wiotki, łatwo rozrywalny. Karton jest gruby, sztywny (niektóre źródła podają że karton rozpoczyna się od gramatury 300g/m2). Często tym terminem określa się papierowe pudło. Jednak karton jest też jeszcze papierem (innym gatunkowo) ale jeszcze nie tekturą. Papier oprócz typu gazetowego i pakowego, jest cięty w popularnych formatach (np. A4, Letter, A3) i sprzedawany w ryzach.
Gramatura. Jest to ważna cecha, określająca wagę 1m2 arkusza papieru, którą podaje się np. 80g/m2, 200g/m2. Zawsze jest podawana na opakowaniu ryzy. W niektórych krajach tę właściwość podaje się miarą lb: 43lb – 160g/m2, 54lb – 200g/m2, 58lb – 220g/m2. Gramatura jest ściśle związana z grubością papieru, która w większości producentów jest jednakowa lub przybliżona. Karton o określonej gramaturze powinien mieć taką samą grubość, bez względu na producenta papieru. Nie dotyczy ona papierów specjalnych, spulchnianych, lub papierów z ciężkimi dodatkami, których grubość jest inna.
Sztywność. Karton do budowy modelu musi być odpowiednio sztywny i elastyczny, odporny na łamanie podczas zaginania. Odpowiednio sztywny karton zapewni stabilność modelowi i spowoduje że model samoistnie lub podczas użytkowania nie zmieni (niepożądanego) kształtu.
Jasność. Powszechnie uważa się że papier jest biały, jednak w rzeczywistości jest inaczej, zakres tonacji białego koloru może zawierać się od popielatego do kremowego. Jest to mankament, który bezpośrednio ma wpływ na kolor wykonanego nadruku. Oczywiście dotyczy to drukowanych jasnych barw, które mogą powodować że model będzie wydawał się jakiś ciemny, szary, lub żółtawy.
Światłotrwałość. Zdecydowana ilość gatunków papierów wystawiona na (długi okres) światło, głównie słoneczne – w końcu zacznie żółknąć. W olbrzymim asortymencie producentów papieru są gatunki tak podłe, które żółkną samoistnie, będąc w opakowaniu lub miejscu izolującym je od światła.
Rozdzielczość. Niektórzy producenci (chciałbym dopisać słowo: poważni) podają ten parametr na etykiecie. Wysoka rozdzielczość pozwala osiągnąć dokładny, czysty wydruk atramentowy. Najpodlejsze gatunki pozwalają tylko na druk mocno nasyconych barw, pozbawionych wielu przejść tonalnych. Papier zbyt chłonny jest niewielkiej rozdzielczości, który gubi szczegóły. Atrament zbyt mocno wsiąka w papier rozlewając się. Także papier słabo wygładzony (np. tani do ksero) jest małej rozdzielczości. Dla uzyskania dużej rozdzielczości papiery pokrywa się specjalnymi powłokami. W takim przypadku trzeba zwracać uwagę czy papier nadaje się do druku atramentowego i czy powłoka nie będzie uniemożliwiać klejenia popularnymi klejami na bazie wody.
Podsumowując powyższe zestawienie cech, wynika z nich że warto dokładnie czytać etykiety na opakowaniach ryz papieru. Większości przydatnych właściwości kartonu nie da się stwierdzić w sklepie, a tylko doświadczalnie. Grubość kartonu ma zasadniczy wpływ na prawidłowe złożenie modelu, gdy podaje się gramaturę 200g/m2, oznacza to że arkusz kartonu ma mieć optymalną grubość 0.22mm, odpowiednią sztywność, powierzchnię satynową i gładką, nadającą się do atramentowego druku wysokiej jakości. W odróżnieniu od tanich kartonów (też oznaczanych zastosowaniem biurowym), najlepsze znajdą się w grupie oznaczonej słowem „Premium”. Oczywiście w tych właściwościach kartonu jest tolerancja, która w wielu przypadkach nie przeszkodzi sklejeniu modelu. Warto też sprawdzić na stronie www producenta, czy podane są właściwości kartonu i na tej podstawie dokonać wyboru. Poza tym, model kartonowy jest tak łatwo złożyć, że gdy od światła zmieni kolor, albo od intensywnego użytkowania bryła zmieni się w coś niepożądanego, to zawsze można złożyć model od początku i cieszyć się ładnym elementem w scenerii w gry.
Papier – karton. Różnica między nimi polega na tym że ten pierwszy jest najczęściej cienki i wiotki, łatwo rozrywalny. Karton jest gruby, sztywny (niektóre źródła podają że karton rozpoczyna się od gramatury 300g/m2). Często tym terminem określa się papierowe pudło. Jednak karton jest też jeszcze papierem (innym gatunkowo) ale jeszcze nie tekturą. Papier oprócz typu gazetowego i pakowego, jest cięty w popularnych formatach (np. A4, Letter, A3) i sprzedawany w ryzach.
Gramatura. Jest to ważna cecha, określająca wagę 1m2 arkusza papieru, którą podaje się np. 80g/m2, 200g/m2. Zawsze jest podawana na opakowaniu ryzy. W niektórych krajach tę właściwość podaje się miarą lb: 43lb – 160g/m2, 54lb – 200g/m2, 58lb – 220g/m2. Gramatura jest ściśle związana z grubością papieru, która w większości producentów jest jednakowa lub przybliżona. Karton o określonej gramaturze powinien mieć taką samą grubość, bez względu na producenta papieru. Nie dotyczy ona papierów specjalnych, spulchnianych, lub papierów z ciężkimi dodatkami, których grubość jest inna.
Sztywność. Karton do budowy modelu musi być odpowiednio sztywny i elastyczny, odporny na łamanie podczas zaginania. Odpowiednio sztywny karton zapewni stabilność modelowi i spowoduje że model samoistnie lub podczas użytkowania nie zmieni (niepożądanego) kształtu.
Jasność. Powszechnie uważa się że papier jest biały, jednak w rzeczywistości jest inaczej, zakres tonacji białego koloru może zawierać się od popielatego do kremowego. Jest to mankament, który bezpośrednio ma wpływ na kolor wykonanego nadruku. Oczywiście dotyczy to drukowanych jasnych barw, które mogą powodować że model będzie wydawał się jakiś ciemny, szary, lub żółtawy.
Światłotrwałość. Zdecydowana ilość gatunków papierów wystawiona na (długi okres) światło, głównie słoneczne – w końcu zacznie żółknąć. W olbrzymim asortymencie producentów papieru są gatunki tak podłe, które żółkną samoistnie, będąc w opakowaniu lub miejscu izolującym je od światła.
Rozdzielczość. Niektórzy producenci (chciałbym dopisać słowo: poważni) podają ten parametr na etykiecie. Wysoka rozdzielczość pozwala osiągnąć dokładny, czysty wydruk atramentowy. Najpodlejsze gatunki pozwalają tylko na druk mocno nasyconych barw, pozbawionych wielu przejść tonalnych. Papier zbyt chłonny jest niewielkiej rozdzielczości, który gubi szczegóły. Atrament zbyt mocno wsiąka w papier rozlewając się. Także papier słabo wygładzony (np. tani do ksero) jest małej rozdzielczości. Dla uzyskania dużej rozdzielczości papiery pokrywa się specjalnymi powłokami. W takim przypadku trzeba zwracać uwagę czy papier nadaje się do druku atramentowego i czy powłoka nie będzie uniemożliwiać klejenia popularnymi klejami na bazie wody.
Podsumowując powyższe zestawienie cech, wynika z nich że warto dokładnie czytać etykiety na opakowaniach ryz papieru. Większości przydatnych właściwości kartonu nie da się stwierdzić w sklepie, a tylko doświadczalnie. Grubość kartonu ma zasadniczy wpływ na prawidłowe złożenie modelu, gdy podaje się gramaturę 200g/m2, oznacza to że arkusz kartonu ma mieć optymalną grubość 0.22mm, odpowiednią sztywność, powierzchnię satynową i gładką, nadającą się do atramentowego druku wysokiej jakości. W odróżnieniu od tanich kartonów (też oznaczanych zastosowaniem biurowym), najlepsze znajdą się w grupie oznaczonej słowem „Premium”. Oczywiście w tych właściwościach kartonu jest tolerancja, która w wielu przypadkach nie przeszkodzi sklejeniu modelu. Warto też sprawdzić na stronie www producenta, czy podane są właściwości kartonu i na tej podstawie dokonać wyboru. Poza tym, model kartonowy jest tak łatwo złożyć, że gdy od światła zmieni kolor, albo od intensywnego użytkowania bryła zmieni się w coś niepożądanego, to zawsze można złożyć model od początku i cieszyć się ładnym elementem w scenerii w gry.
Comments